Bakım; devreye alınmış bir sistemin sağlıklı, aralıksız ve kararlı olarak çalışmasını devam ettirebilmesi için yapılan önleyici ve düzeltici işlemler olarak tanımlanabilir.
Periyodik bakım ise yapılan bu bakım işleminin belli bir programa bağlı kalarak rutin şekilde gerçekleştirilmesi olarak tariflenebilir.
Yangın algılama sistemleri, kamu binaları, işletmeler, alışveriş merkezleri, hastaneler, üretim tesisleri, okullar ve diğer birçok alanda hayati öneme sahip sistemlerdir.
Yangın algılama ve uyarı sistemleri, yangının erken tespiti ile yangına müdahale için kritik rol oynar, can ve mal kayıplarının oluşmasının engellenmesinde çok önceli bir ihtiyacı karşılar. Ancak, bu sistemlerin etkin bir şekilde çalışması için periyodik kontroller ve bakımlar gereklidir. Bu kontroller, sistemin sorunsuz çalışmasına katkı sağlayarak olası arızaların erken tespit edilmesini sağlar ve sistemdeki güvenilirliği artırır.
Yangın algılama sistemleri 7/24 çalışması gereken sistem olması sebebiyle bakım gereksinimine ihtiyaç duymaktadır. Sisteme ait cihazlar, belirlenmiş zaman aralıklarında veya bir takvim doğrultusunda periyodik kapsamında kontrolden geçirilir.
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (BYKHY) ve TS CEN/TS 54-14 standardında bakım konularına atıfta bulunulan maddeler bulunmaktadır.
BYKHY maddelerine göre;
- “MADDE 67- (1) Binalarda kurulan elektrik tesisatının, kaçış yolları aydınlatmasının ve yangın algılama ve uyarı sistemlerinin, yangın hâlinde veya herhangi bir acil hâlde, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek, binanın emniyetli bir şekilde boşaltılmasını sağlayacak ve güvenli bir ortam oluşturacak şekilde tasarlanması, tesis edilmesi ve çalışır durumda tutulması gerekir.
- (3) Binalarda kurulacak elektrik tesisatının, kaçış yolları aydınlatmasının ve yangın algılama ve uyarı sistemlerinin tasarımı ve uygulaması, ruhsat veren idarenin kontrol ve onayına tabidir. Sistemlerin ve cihazların periyodik kontrolü, test ve bakımları, bina sahibi veya yöneticisi ile bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisince yaptırılır.
- MADDE 84- (1) Bu Yönetmelikte öngörülen acil aydınlatma, yönlendirme ve yangın algılama ve uyarı sistemleri; bina sahibinin ve yöneticinin veya bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisinin sorumluluğu altında, ilgili standartlarda belirtilen sistemin gerektirdiği periyodik kontrole, teste ve bakıma tabi tutulur.
TS CEN/TS 54-14 standardında;
TS CEN/TS 54-14 12. Maddesine göre Kurulan sistemin kullanıcısı ve/veya sahibi, yangın algılama ve alarm sisteminin bakımının yapılmasını sağlamalıdır. Bakımın sorumluluğu bakım işlerini yapan organizasyonun kendisine aittir… Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri ile ilgili kişiler ve/veya işletme, bakım faaliyetlerini tam olarak yerine getirmekle sorumludurlar.
Periyodik Kontrol ve Bakımın Gerekliliği
Yangın algılama sistemlerinin düzenli bakımı, sistemin uzun ömürlü olmasını ve performansının en iyi düzeyde kalmasını sağlar. Yangın algılama sistemlerinde kullanılan cihazlarda zaman içerisinde çevresel koşullar sebebiyle sorunlar oluşabilmektedir. Bu sebeple yangın algılama sistemleri kirlenme, toz, nem gibi performansı etkileyen unsurların vereceği zararlara karşı önlem amaçlı olarak bakıma alınmaktadır. Ayrıca, yerel yönetmeliklere ve ulusal standartlara uyum sağlamak için düzenli kontroller gereklidir.
Önceden planlanmış periyodik bakımlar, sistemde oluşabilecek sorunların tespit edilmesi, giderilmesi ve sistem performansının korunması için gözlem, inceleme ve fiziksel müdahale yöntemleriyle gerçekleştirilir. Kullanılacağı alanın özelliklerine ve ihtiyaçlarına göre testteki yangın algılama sistemi cihazları kısaca aşağıda belirtildiği gibi olmaktadır,
- Yangın dedektörleri
- Yangın ihbar butonları
- Yangın panelleri
- Aküler
- Sirenler, flaşörler
- Giriş/Çıkış modülleri
- Harici güç kaynakları
Periyodik Kontrol ve Bakımda Yapılması Gerekenler
Yangın algılama sistemlerinin periyodik kontrol ve bakımları, uzman teknisyenler tarafından gerçekleştirilir. Bu süreçte bakım yaparken başlıca dikkat edilmesi gerekenler aşağıdaki gibidir:
- Sensörlerin ve dedektörlerin doğru çalışıp çalışmadığının kontrol edilmesi
- Kablo bağlantılarının ve bağlantı noktalarının gözden geçirilmesi
- Alarm cihazlarının test edilmesi ve doğru şekilde çalışıp çalışmadığının kontrol edilmesi
- Panelin elektronik kartların işlevselliğinin kontrol edilmesi
- Sistem yazılımının güncellenmesi (gerektiğinde)
- Sistem bileşenlerinin temizlenmesi ve gerekli ayarlamaların yapılması
- Sisteme bağlı cihazların yangın senaryosuna bağlı çalışabilirliğinin kontrol edilmesi
- Besleme kaynaklarının işlevselliğinin kontrol edilmesi
- Yangın sistemi akü durumunun ve voltaj bağlantılarının kontrol edilmesi
Yangın sistemi periyodik bakımı sonrası raporlama, yapılan kontrollerin ve tespit edilen herhangi bir sorunun ayrıntılı bir şekilde belgelenmesini içermelidir. Gelecekteki bakım çalışmaları için referans oluşturur ve sistemdeki herhangi bir değişikliği belgeler.
Periyodik Kontrol ve Bakım Takvimi
Yangın algılama sistemlerinin periyodik kontrol ve bakımı, genellikle yılda en az bir kez yapılmalıdır. Ancak, bazı durumlarda (örneğin, aşırı tozlu veya nemli ortamlarda), kontrol ve bakımın daha sık yapılması gerekebilir. Üreticinin talimatlarına ve yerel yönetmeliklere uygun olarak, kontrol ve bakım programı belirlenmelidir.
Bakım ve kontrol çalışmaları aynı zamanda yangın algılama ve alarm sistemlerine ilişkin uluslararası standartlar tarafından zorunlu kılınmış bir işlemdir. Özellikle TS CEN/54-14 (Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri bölüm 14) standartları, bu tür sistemlerin düzenli olarak kontrol edilmesi ve bakımının yapılmasını gerektirir.
Yangın Alarm Sistemleri Bakım Yaptırma Sorumluluğu
Yangın alarm sistemlerinin bakımı genellikle bina veya işletme sahibinin sorumluluğundadır. Bu, binanın veya işletmenin güvenliği için önemli bir adımdır ve sistemin düzenli olarak çalışması ve işlevsel olması gerekmektedir. Ancak, bakım ve onarım işlemleri yetkin firmalar ve uzman teknisyenler tarafından gerçekleştirilir. Bu uzmanlar, sistemlerin periyodik olarak kontrol edilmesi, arızaların giderilmesi ve gerekli bakımın yapılması konusunda uzmanlaşmışlardır. Dolayısıyla, sistem sahibi işletme veya bina sahibi, uzman bir bakım ve kontrol firması ile iş birliği yaparak yangın alarm sistemlerinin düzenli bakımını sağlamakla yükümlüdür.
DMY Elektrik Otomasyon Aydınlatma San. ve Tic. A.Ş olarak NA-DE marka yangın algılama sistemlerimizin bakımında TSE HYB belgesi sahibi olarak Türkiye’de yüzlerce kurum ve binaya hizmet vermektedir.
